(Katarakt, Katarakt nedir, Katarakt ameliyatı, Katarakt belirtileri, Katarakt tedavisi, Katarakt sebepleri.)
Katarakt Nedir?
Katarakt, gözdeki doğal merceğin saydamlığını kaybetmesidir. Saydamlığı bozulan lens isli, buzlu veya lekeli cam gibi olur ve görme ile ilgili şikayetler başlar. Cisimler şekilsiz bulanık veya zayıf görülür. Göz yorgunluğu ve baş ağrısı oluşur.
Gözün içerisinde doğuştan var olan lensin yapısı protein ve sudan oluşur. Proteinin özel dizimi, lensin saydam ve ışığı geçirebilir özellikte olmasını sağlar. Yıllar geçtikçe küçük protein molekülleri yığılmaya başlar ve sonunda lens saydamlığını kaybeder. Bu bulanıklık ışığı geçiremeyecek kadar bütün lensi kapladığında olgunlaşmış katarakt ortaya çıkar.
Halk arasında Perde veya Aksu'da denilen katarakt göz merceğinde oluşan bulanık yada kesif bölgelerdir.Göz merceği İris’in ve Gözbebeği’nin arkasındadır.Görevi,gözün arka bölümünün iç yüzünü kaplayan ve ışığa duyarlı olan Retina üzerinde görüntü oluşumunu sağlamaktır. Mercek bulanıklaşmaya başlarsa ışınların geçişi engelleneceğinden görüş bozulabilir.
Katarakt Neden/Neyden Oluşur?
- Katarakt genellikle yaşa bağlı oluşur.
- Katarakt yeni doğan bebeklerde, çeşitli metabolizma hastalıklarıyla beraber görülebilir.
- Göze gelen darbeler sonucu oluşabilir.
- Diyabet hastalarında oluşabilir.
- Göz içi iltihapları sonrasında oluşabilir.
- Uzun süreli kortizon kullanımı sonrasında oluşabilir.
Katarakt oluştuğunda merceğin kimyasal bileşiminde de değişiklik meydana gelir.Ancak bu kimyasal değişimin nedenleri henüz tam olarak bilinememektedir.Yaşlılıkta oluşan katarakt en çok bilinenidir.Fakat bu tip katarağa elli hatta daha genç yaşlarda da rastlanılmaktadır.Ayrıca şeker,diğer sistem hastalıkları,uyuşturucular ve göz yaralanmaları ile birlikte de katarakt oluşabilmektedir.Bebekler kalıtımsal olarak kataraklı doğabildikleri gibi yaşamlarının ilk yıllarında da kataraklı oluşabilmektedir.
"Katarakt Belirtileri" Katarakt İşeretleri
- Çift görme
- Şekilsiz veya bulanık görme
- Renklerin zor veya soluk algılanması (özellikle mavi)
- Akşamları görmede zorluk yaşanması veya gece körlüğü
- Parlak ışıkların etrafında hare ya da kamaşma
- Kontakt lens veya gözlük numaralarının sık sık değişmesi
- Derinlik hissinin kaybı
- Göz yorgunluğu ve baş ağrısı
Katarakt Çeşitleri
Bütün kataraktlar aynı şekilde değildir. Katarakt genelde bütün lensin bulanıklaşması şeklinde oluşur. Bazı katarakt türlerinde ise önce bir bölümde bulanıklaşma oluşturup sonra lensin diğer bölümlerine yayılmaya başlar. Çoğu zaman kataraktın gelişmesi yıllar alırken, bazı durumlarda ise bir kaç ay gibi kısa bir sürede gerçekleşebilir. Katarakt iki gözde de aynı anda ama farklı oranda gelişebilir.Katarakt Çeşitleri Şunlardır:
- Nükleer katarakt: En içteki nükleusun (çekirdeğin) nokta şeklinde kesifleşmesi.
- Kortikal katarakt: Lensin dış yüzeyinin kesifleşmesi.
- Kortikonükleer katarakt: Lensin dış yüzeyi ve içteki nükleusun kesifleşmesi.
- Arka kapsül katarakt: Lensin arka kapsülüne yakın kısmının kesifleşmesi.
- Matür katarakt: Lensin tamamının kesifleşmiş hali.
- Nigra katarakt: Kataraktın olgunlaşmış en sert hali.
Katarakt Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
(Katarakt Teşhisi)
- Görme keskinliği testi
- Gözbebeği büyütülmesi
- Biyomikroskopik muayene
Göz içine yerleştirilecek olan lensin numarası (dioptirisi) hesaplanır. Ameliyat sonrası sağlıklı görmenin sağlanması açısından çok önemlidir. Optik biometri göze dokunmadan yapılan bir ölçümdür ve uygulanışı hasta açısından çok kolaydır. Lokal anestezi yapılmaz ve bir hastadan diğerine enfeksiyon geçme riski yoktur. Dünyada her yıl milyonlarca insan katarakt ameliyatı olmaktadır. Gözde operasyon öncesi intraocular lensin(IOL) hesaplanması IOL Master(Optik Biometry) ya da A-Scan(Ultrasonic Biometry) cihazlarıyla yapılır.
Optik biometri, görüş eksenini ölçer. Yanlış ölçümler elenir. Yüksek ametrop ya da uyum yapan bir göz ölçümü çok etkilemez. Sağ göz ölçümüyle, sol gözün ölçümünün karışması gibi bir durum olamaz çünkü optik biometri hangi gözün ölçümünün yapıldığını kendisi algılar.
Ön - arka uzunluk, korneal eğim ve ön kamera derinliğinin tek cihazda ölçülmesi, zaman kazanma ve hasta rahatlığı açısından önemlidir.
Doğumsal Katarakt
Konjenital katarakt nedir?
Doğumsal katarakt (konjenital katarakt) doğumdan itibaren görülen, lensin tek veya çift taraflı olarak saydamlığını kaybetmesi ve opaklaşmasıdır. Doğuştan olan kataraktlar annenin gebelik sırasında geçirdiği enfeksiyonlara, kullanılan ilaçlara bağlı olarak ortaya çıkabildiği gibi, hiçbir nedene bağlı olmadan da oluşabilmektedir. Bir göz bebeğinin diğerinden farklı renkte (beyaz) olması veya gözde kayma (şaşılık) olması, doğumsal kataraktın belirtisi olabilir. Bebeklerde bu belirtiler görüldüğü an, hiç zaman kaybetmeden göz uzmanına başvurulmalıdır. Doğumsal katarakt, görmeyi engelliyorsa ve özellikle tek taraflıysa, tanı konulur konulmaz ameliyat edilmelidir. Ameliyat zamanı konusunda göz uzmanı detaylı muayeneden sonra karar verir. Doğumsal kataraktlı gözde en önemli sorun göz tembelliğidir (ambliyobi). Göz tembelliğini yenebilmek için ameliyat, göz doktorunun önerisi doğrultusunda mümkün olan en kısa zamanda yapılmalıdır.
Doğumsal katarakt tedavisi nasıl uygulanır?
Doğumsal katarakt tedavisi de 'FAKO' yöntemiyle yapılmakta ve yaş uygunsa göz içine katlanabilir mercek yerleştirilmektedir. Doğumsal kataraktın tedavisinde en önemli bölüm; ameliyattan sonra yapılacak olan göz tembelliğiyle mücadele bölümüdür. Bu bölümde aile hekim işbirliği çok önemlidir. Eğer bu iş birliği yapılmazsa erken yapılan ameliyatın hiçbir faydası olmaz. Doğumsal ameliyat sonrası, yapılan ameliyatta mercek konulup konulmamasına bağlı olarak, çocuğun gözlük veya kontakt lens kullanması gerekebilir.
Çocuklarda Katarakt
Genellikle 60’lı yaşlarda görülen katarakt bilinenin tersine bebeklik çağlarında da görülebilir. Bebeklik çağında görülen katarakt doğuştan olabildiği gibi hayatın ilk yıllarında da ortaya çıkabilir.
Çocuklarda Kataraktın Nedenleri
Annenin gebelik döneminde geçirmiş olduğu enfeksiyon, gebelikte kullandığı ilaçlar, bebeğe ait metabolik hastalıklar başlıca nedenlerdir. Ancak bazı durumlarda hiçbir neden olmadığı halde bazı çocuklarda yine de “doğuştan katarakt”a rastlanabilir.
Çocuklarda Kataraktın Belirtileri
• Bir göz bebeğinin diğerinden farklı olması; Katarakt olan gözün beyaz ve donuk görünmesi
• Göz kayması (şaşılık); Özellikle bebeklik çağlarında ortaya çıkan göz kaymalarının esas nedeni “Konjenital Katarakt” olabilir.
Çocuklarda Kataraktın Tedavisi
Kataraktın tek tedavi yöntemi cerrahidir. Ameliyatın ne zaman yapılması gerektiğine; kataraktın yoğunluğuna, tek veya çift taraflı olmasına göre detaylı bir göz muayenesinden sonra uzman göz hekimi tarafından karar verilir. Bütün kataraktlar aynı şekilde değildir. Katarakt genelde bütün lensin bulanıklaşması şeklinde oluşur. Bazı katarakt türlerinde ise önce bir bölümde bulanıklaşma oluşturup sonra lensin diğer bölümlerine yayılmaya başlar. Çoğu zaman kataraktın gelişmesi yıllar alırken, bazı durumlarda ise bir kaç ay gibi kısa bir sürede gerçekleşebilir. Katarakt iki gözde de aynı anda ama farklı oranda gelişebilir.
Doğuştan Kataraktlı çocukların yaklaşık %25 – 50’ sinde Katarakt ile birlikte göz tansiyonlarının olabileceği de unutulmamalıdır!
Katarakt Ameliyatı
Erişkinlerde uygulanan katarakt ameliyatının hemen hemen aynısıdır. Yaşlılarda görülen kataraktan farklı olarak saydamlığını kaybeden göz merceğinin arka zarı da bu ameliyatla alınabilir. Bebek 2 yaşından küçük ise mercek yerleştirilmez, 2 yaşından büyük ise mercek yerleştirilir.
Ameliyat Teknikleri
•Fakoemülsifikasyon (FAKO)
•Planlanmış ekstrakapsüler katarakt ekstraksiyonu (PEKKE)
Katarakt, İlaç, göz damlası, egzersiz ya da gözlükle yok edilemez. Tek yolu gözdeki kataraktlı lensin saydam göz içi lensi ile değiştirilmesidir. Katarakt, başarı oranı çok yüksek bir ameliyattır.
Katarktın Semptomları, Nelerdir?
Kataraktlar genellikle yavaş oluşurlar. Ağrı, sulanma, kızarma yoktur.Bazı kataraktlar,görüşü ciddi şekilde azaltacak bir düzeye ulaşmazlarken,bazıları da görüşü bütünüyle önlerler.Bir kataraktın görüşü etkilemesi:
1)Büyüklüğüne
2)Yoğunluğuna,
3)ercekte oluştuğu yere bağlıdır.
Katarakt Oluştuğunu Daiar İşareler Nelerdir?
- Sisli, puslu, bulanık görme. Bazen çift görme de olur;ancak katarakt ilerledikçe bu durumda genellikle kaybolur.
- Gözlük camlarını sık sık değiştirme ihtiyacı doğar.Ancak Katarakt belli bir noktayı aşınca,cam değiştirme de görüşü iyileştiremez olur.
- Gözler üzerinde bir film varmış gibi hissetme,bir tülün veya bir çağlayanın ardından bakıyormuş gibi görme.Kataraktlı kimse,daha iyi görmek için sık sık gözlerini kırpıştırır.
- Genelde kara olan göz bebeği renginin değişmesi.Göz incelenirken göz bebeği gri,sarı veya beyaz görülebilir,ancak bu değişiklikler her zaman farkedilmeyebilir.
- Işık problemleri örneğin gece araba kullanılması giderek güçleşir, çünkü merceğin puslu kısmı, karşıdan genel far ışınlarını dağıtır ve bunların çift görünmesine veya gözün kamaşmasına neden olur. Keza kataraktı olan kimse, okurken ya da yakın işler yaparken yeterli ışık bulamamaktan yakınır.
- "ikinci görüş"-bazı kişilerde katarakt belli bir düzeye varınca,geçici bir okuma rahatlığına kavuşurlar.Katarakt geliştikçe görüş tekrar bozulmaya başlar.Bu septomların hiç birisi,o kimsede katarakt olduğunu kanıtlamaz,ya da kataraktın alınması gerektiği anlamına gelmez.Ancak bu semptonlardan her hangi birisi olan kişi,bir göz hekimine mutlaka başvurmalıdır.
Katarakt Hangi Devrede (Ne Zaman) Alınmalıdır?
Görme bozukluğu kişinin günlük yaşamını aksatacak kadar ilerlediğinde kataraktı ameliyatla alınmalıdır.Birincisi kadar genel olmayan ama daha acil olan ikinci durum ise tamamen buzlu cam gibi (opak) duruma gelip olgunlaştığında alınması durumudur.Olgunlaşmış bir kataraktın şişmesi ve hatta göz içinde dağılması bile mümkündür. Bu gibi değişimler, kalıcı görüş kaybı tehlikesi taşırlar.
Kalıtımsal kataraktlarda ise,eskiden standart uygulama,bebek altı aylık olana kadar beklemekti.Son zamanlarda yeni doğmuş bebeklerin katarakt ibe başarı alınmaya başlanmıştır. Çocuklardaki ileri kalıtımsal kataraktların erken alınması,tek veya iki gözün kullanılmaması yüzünden görüş kaybı riskini azalttığından önemli bir gelişmedir.
Kataraklı Hasta Nasıl Tedavi Edilir?
Katarakt tedavisi gerçekte iki safhada olur. Göz oparatörü önce bulutlu merceği çıkarır. Bunun kanıtlanmış en etkin yolu ameliyattır. İkincisi ise doğal merceğin yerine uygun bir eşleniğini bulup koymaktır.Yapay mercek seçimine genellikle ameliyattan önce karar verilir. Bu da merceğin kapsülü ile veya kapsülsüz olarak alınmasıdır.Kapsüllü çıkarım metodu bazen ihtiyarlık kataraktları için uygulanır. Bunda kapsülü ile birlikte tüm mercek çıkarılır.
Kapsülsüz ameliyatta ise,mercek dokusunun çoğu alınmakla birlikte mercek kapsülünün arka tabakası yerinde bırakılır.
Bebekler ve ufak çocuklarda daha yumuşak olduğundan,mercek dokusu içi boş bir iğne ile emilerek alınabilir;buna emiş yöntemi denir. Muhtelif kapsülsüz çıkarma teknikleri, yetişkinlerin merceklerinin alınmasında da kullanılmaktadır.
Tekniğin birisine fakoemülsifikasyon denir. Bunda yüksek frekanslı sesle (ultrason) mercek yumuşatılıp sıvılaştırılır ve iğne ile emilir. Bu metod,diğer bir göz ameliyatı şekli olan fotokoagülasyon ile karıştırılmamalıdır. Bunda gözdeki katarakt dışındaki bazı bozuklukların tedavisi için ultrason yerine lazer ışını kullanılır. Lazer,ne kesifleşmiş merceği çıkarabilir,ne de tekrar berraklaştırabilir. Bununla beraber bazı hekimler ,mercek kapsülünün önünü lazerle açıp merceği almakta veya “katarakt-ertesi” oluşan hastalara yardım için lazer kullanmaktadırlar. (Ameliyattan sonra neler olur? cevabına bakınız.)
Katarakt Ameliyatı Güvenlimidir?
Katarakt ameliyatı günümüzdeki en başarılı ameliyatlardan biri olup,bu ameliyatı geçiren hastaların yüzde 90’ı daha iyi görüşe kavuşmaktadırlar.Bazı komplikasyonlar olsa bile,çoğu tedavi edebilmektedir. Görüşü tehdit eden ciddi komplikasyonlara pek az rastlanılmaktadır.
Katarakt ameliyatından bazı kimseler pek fazla yararlanmayabilirler. Bunlara,katarakt oluşumu görüşü ciddi olarak eksiltmemiş olanlar ile görüş bozukluklarına başka nedenlerin de karıştığı kimseler dahildir.
Özet olarak her katarakt hastası,kazanabileceği potansiyel görme olanağı ile ameliyat riskini hekimi ile birlikte değerlendirmelidir.Aynı zamanda ameliyattan önce doktoru ile ne tip bir yapay mercek kullanmasının en uygun olacağını tartışmalıdır.Hastalar,ameliyat ve kullanılacak mercek hakkında ikinci bir öneride almak isteyebilirler.
Hangi Yapay Mercekler Seçilmelidir?
Katarakt ameliyatı ile alınan doğal merceğin yerine geçecek mercek için her birinin bazı avantaj ve sakıncaları olan üç seçenek vardır:
1)Gözlük camı,
2)Kontakt lens,
veya
3)Göz içi mercek.
Gözlük Camı : Doğal merceksiz görme problemine karşı güvenli ve zamanla kanıtlanmış bir çözümdür.Ancak katarakt camlarının hoşa gitmeyen etkileri vardır.Bu camlar şekilleri 20-35 kez büyütürler;bundan ötürü hastanın,mesafeleri yeniden tahmin edebilmeyi öğrenene kadar, derinlik algıları alt üst olur ve yan görüşü de sınırlanır.
Katarakt ameliyatı sadece bir gözde gerekiyorsa, gözlük camı büyük problem yaratacaktır. Çünkü ameliyatlı ve ameliyatsız gözlerin algıladığı değişik boyutlardaki şekilleri hasta kaynaştıramayacaktır.Bu gibi hastalara ameliyattan önce, ya kontakt lens kullanması, ya da göz içi merceği taktımasının daha iyi olacağı önerilmelidir.
Kontakt Lensler: Bunlar genelde gözlük camından daha iyi görüş sağladıkları gibi, doğru şekilde kullanıldıkları takdirde yeteri kadar güvenlidirler. Bir gözde katarakt ameliyatı yapıldıktan sonra kontakt lens takılırsa, iki göz arasındaki şekillerin boyut farkı çok daha az olur. Katarakt hastaları için yumuşak kontakt lensler daha çok kullanılmaktadır.
Diğer bir seçenek de devamlı kullanılabilen kontakt lenslerdir. Bu mercekler daha uzun süre, hatta uyurken bile çıkarılmadan göz üstünde bırakılabilmektedirler. Bunlar özellikle camlarını takıp çıkarmayı beceremeyen kişilere uygun olup peryodik olarak göz bakım uzmanlarınca çıkarılıp temizlenirler. Ancak bu tip lenslerin bazı sakıncaları vardır:kolayca yırtılabilirler;bazı ciddi enfeksiyonlara neden olabilirler; uzun süreli güvenilirlikleri halen değerlendirilmektedir ve peryodik olan çıkarılıp temizlenmeleri ve tekrar takılmaları gerekir.
Göz İçi Mercekler: Bu aygıtlara bazen IOL denir(IntraOcularLens). Bunlar berrak pilastik mercekler olup katarakt ameliyatı esnasında gözün içine yerleştirilirler. Mercek emplantasyonunun bazı üstünlükleri vardır: Genelde katarakt gözlüğü takan kişilerin karşılaştıkları görüntü boyutları, yan görüş ve derinlik algılaması problemlerini ortadan kaldırır veya asgariye indirir. Ayrıca göz içine yerleştirildiğinden, çıkarılması, temizlenmesi ve tekrar yerleştirilmesi gerekmediğinden kontakt lenslerden çok daha uygundurlar. Fiziksel problemleri nedeni ile kontakt lens yöntemlerini yerine getirmede güçlük çekebilecek kimseler için özellikle çok daha uygundur.
Bu gibi üstünlüklerinden ötürü mercek emplantasyonu, son yıllarda artan oranla kullanılmaya başlanmıştır. Katarakt ameliyatı olan kişilerin dörtte üçü ameliyat sırasında IOL taktırmakta ve büyük çoğunluğu sonucundan memnun kalmaktadır. Göz hekimleri IOL ‘ler üzerinde emplantasyonun uzun vadeli etkileri ile birlikte kısa vadeli komplikasyonları çalışma ve çalışma ve değerlendirmelerini tamamlamışlardır.Günümüzde katarakt ameliyatı, pek az istisnalar dışında IOL ile yapılmaktadır.
Ameliyat Sonrası Neler Oluyor?
Katarakt ameliyatına gelenlerin çoğu ayaktan tedavi hastası olarak kabul edilirler ve aynı gün evlerine dönebilirler. Bazıları ise ihtiyaca göre 1 ila 3 gün hastanede kalırlar. Her iki durumda da nekahatin başlangıcında ağır işlerden kaçınmaları için hastalara özel ihtimam gösterilmelidir. Kapsül dışı metodu ile katarakt ameliyatı geçirmiş bazı kimselerde “katarakt sonrası” tabir edilen bir problem oluşur. Ameliyattan sonra gözde bırakılan mercek kapsülünün arka kısmı donuklaşabilir ve ışınların retinaya geçmesini mani olur;bu durumda donuklaşan tabaka temizlenmeli ki tekrar tam görüş sağlanabilsin. Göz hekimleri katarakt sonrası’nı çoğunlukla “neodinyum-YAĞ” ya da “ soğuk” lazer denen oftalmik lazer ile tedavi ederler. Bu yöntem başarılı olursa, ilave bir ameliyata gerek kalmadan hastanın görüşü düzelir.
Günümüz Katarakt Ameliyatları
Günümüzde katarakt ameliyatları küçük kesiden fakoemülsifikasyon yöntemi ile yapılmakta ve katlanır göziçi lensi yerleştirilerek hastada çok hızlı ve sakin bir ameliyat sonrası seyirle iyi görme kazandırılmaktadır. Bu teknikte topikal anestezi kullanılabilmektedir.Ameliyat aynı gün evde olabilecek olanak sağlamaktadır.
Göz içinde ışığı kırmak görevi yapan saydam lens,yaşa ve özel nedenlere bağlı olarak bulanıklaşır.Kristal parlaklığını kaybeder.Bu ortamdan geçen ışınlar zorlanmağa başladığında görme kalite olarak azalır.Günlük işler,okuma,dikiş,şeçme,araba kullanma,oyun oynama zorlaşır,hastayı etkiler.Bazı özel şartlarda hasta gözlüksüz çok yakını gördüğü halde gözlükle uzağı istediği şekilde net göremez,gece far ışığından çok etkilenir.
Saydamlığını yitirmiş lensin temizlenmesi ve yerine görev yapacak göz içi yapay lensin konulması ultrason teknolojisi sayesinde 3mm kesiden yapılabilmektedir.Normalde ECCE yöntemi ile 8-13 mm limbal kesiler yanında 3-3.5 mm kesiler göz küresinde astigmatik ve mekanik değişikliklere neden olmamaktadır.Ameliyat sonrası göz kısa sürede toparlamakta,görme hızla yükselmekte ve hastada haraket özgürlüğü kazanılmaktadır.
Küçük kesili katarakt cerrahisi için ‘fakoemülsifikasyon’ tekniğine başvurulur. Bu yöntem bilgisayar teknolojisi paralelinde gelişmiştir ve emniyeti artmıştır. Göze hazırlanan 3 mm kesiden sokulan prob için gerekli güç ana gövde tarafından sağlanır Göz içi lensinin kabuk dışında bütün içeriği küçük parçalara ayrılarak dışarı alınır Lensin sertliği işlemin süresini ve emniyetini etkiler. Sert ve eski kataraktlar için yüksek vakum ve enerji güçü sağlayabilen fako uniteleri uygundur. Bu ameliyat tekniğinde operator mikroskobla iki göz yanında iki elini ve pedallar için ayaklarını koordine şekilde kullanmak durumundadır.
Sonuç Olarak:
Küçük kesi- Fakoemülsifikasyon ameliyatları kataraktlı hastalarda pekçok üstünlük sağlamaktadır. Küçük kesiden yapılan bu işlemde yara ağzı sütürsüz bırakılabilir. Katlanır lens kullanılan hastalarda kesi 3.2 mm ile sınırlıdır. Olgularda çok çabuk iyileşme ve iyi görme-kısa sürede günlük yaşam ve çalışma ortamına dönüş, astigmat olmayışına bağlı kalite görme - irritasyon ve reaksiyon şikayetlerinin olmaması göz önünde tutulduğunda tüm katarakt hastalar için güncel cerrahi olarak uygulanma durumu kuvvet kazanmaktadır
Üyeliksiz yorum yapmak içim: Adı/Url kısmını seçin sadece isminizi yazın yeterlidir.
EmoticonEmoticon