Şaşılık Hastalığı

Şaşılık Nedir ?
(Şaşılık, şaşılık nedir, şaşılık ameliyatı, şaşılık tedavisi, şaşılık ameliyatları, şaşılık ameliyatları nasıl yapılır, şaşılık belirtileri, şaşılık ameliyat sonrası.)
Gözlerin düz değil, çapraz oluşu. Bir veya iki göz düz bakacağına içe veya dışa doğru bakar durumdadır. Bu biçimsizlik sürekli veya geçici olabilir.
Şaşılık ya da gözkayması gözlerin görme akslarının paralelliğini kaybederek farklı yönlere bakmasıdır. Sık görülür, yaklaşık çocukların %4'ünü etkiler ancak erişkinlerde de gelişebilir. Şaşılık varlığında bir göz ile düz ve istenen yere bakılırken diğer göz içe, dışa, yukarı veya aşağı doğru kayabilir. Gözler değişerek kayabileceği gibi devamlı olarak aynı gözde kayabilir. Her iki gözle istenen noktaya bakılırken beynin görme merkezinde bu iki görüntü birleştirilerek tek olarak ve üç boyutlu olarak algılanır. Gözde kayma olduğunda ise beyinde iki farklı görüntü ortaya çıkacağından, beyin kayan gözden gelen görüntüyü baskılayacaktır bu da derinlik hissinde ve her iki gözle sağlanan görüşte azalmaya sebep olacaktır. Erişkinlerde ise kayan gözden gelen görüntünün baskılanması artık yapılamadığından çift görme şikayeti ortaya çıkar.

Hayatın ilk birkaç ayında görme gelişiminin hızlı bir şekilde devam ettiği dönemde gözlerin arayıcı hareketleri, kısa süreli yani birkaç dakikalık içe veya dışa olan kaymalar normal kabul edilmesine karşın etraftaki objelere odaklanmanın yapılabildiği 4. aydan itibaren olan kaymalar mutlaka uzman bir göz hekimine danışılmalıdır. Ayrıca katarakt, göz tümörleri veya nörolojik hastalıklarda şaşılık ile kendini gösterebileceğinden mutlaka uzman bir göz hekimine danışılmalıdır.

Şaşılığın tam olarak nedeni bilinmemektedir. Fonksiyonel, nörolojik veya kaslardaki yapısal bozukluklar ve dengesizlik kaymaya neden olur. Gözü hareket ettiren kaslardaki dengesizlikler, bu kasları kontrol eden beyin merkezlerinin etkilendiği serebral palzi, Down sendromu, hidrosefali gibi hastalıklar ya da gözü etkileyen katarakt, glokom veya travma gibi durumlar gözlerin paralelliğini bozarak kaymaya neden olabilir. Kaymanın ilk belirtisi gözlerin aynı noktaya odaklanmamasıdır ancak güneşte bir gözünü kapama, kafasını eğerek veya döndürerek bakma gibi bulgularda kaymanın sonucu olabilir. Erişkin dönemde ortaya çıkan kaymalarda ise en önemli şikayet çift görmedir. Bebeklik dönemi veya okul öncesi dönemde her çocuk muhtemel göz problemleri (şaşılık, göz tembelliği, kırma kusurları veya katarakt, göz içi tümörler gibi) için muayene olmalıdır. Halk arasında yanlış inanış olarak bebeklikte olan kaymanın büyümekle zamanla düzeleceği düşünülmektedir, ancak bu hatalıdır şaşılık hiçbir zaman büyümekle kendiliğinden düzelmez. Ancak çocuklarda burun kökünün geniş olduğu ve kayma olmadığı halde kayma varmış gibi görünüme yol açan yalancı şaşılık dediğimiz durumlarda zamanla burun kemiğinin gelişmesi ile kayma görünümü düzelmektedir bu da yanlış olarak kaymanın düzeldiğini düşündürmektedir. Böyle durumlarda ayırıcı tanı ve doğru teşhis için mutlaka göz doktoru görmelidir. Ayrıca ailede şaşılık veya göz tembelliği olan kişiler varsa çocuk mutlaka 1-2 yaşında göz doktoruna gösterilmelidir. Bunun dışında her çocukta 3 yaşına dek göz muayenesi yapılmalıdır.

Tedavide amacımız görme gelişimini olumsuz etkilenmeden her iki gözün birarada kullanılarak gelişiminin sağlanmasıdır. Detaylı bir göz muayenesinin ardında kaymanın sebebine göre tedavi planlanır. Tedavi için eşlik eden kırma kusuru varsa gözlük verilmesi ile kayma düzeltilebilir. Cerrahi ile gözlerin paralelliğinin sağlanması iki gözün birarada kullanılmasını ve derinlik hissi kazanılmasını sağlayacaktır. Cerrahi girişim lazerle yapılmaz, gözün etrafındaki kasların yerleri değiştirilerek gözün pozisyonu ayarlanır.
- Şaşılık tedavisi ne kadar erken dönemde yapılırsa başarısı o denli yüksek olur. Ancak erişkin dönemde olan şaşılıklarda ya da daha önce tedavi yapılmamış erişkinlerde de cerrahi tedavi ile özellikle çevre görüşte artış sağlanabilir.
- Cerrahi tedavi gözlük veya kapamanın alternatifi değildir cerrahi sonrası da gözlük ve kapama tedavisi devam edebilir.

Şaşılık neden meydana gelir? (Şaşılık Nedenleri)
Şaşılığın nasıl meydana geldiği tam olarak bilinmemektedir. Gözlerin hareketi 6 adet kas tarafından meydana getirilir. Bu kaslar, gözleri sağa, sola, yukarı ve aşağı doğru hareket ettirirler. Sola doğru bakarken sol gözü dışa doğru çeken kas sağ gözü ise içeri doğru çeken kas eşit oranda ve uyum içerisinde çalışmalıdır. Bu arada diğer kaslar da belli bir açı ile uyum içerisinde kasılmalıdır. Hareket halindeki herhangi bir nesneyi gözlerimiz ile takip edebilmememiz için tüm bu kaslar, nesnenin gözlerimize göre yaptığı açıyı koruyacak şekilde kasılmalıdır. Bu kasların kasılması beynimiz tarafından kontrol edilir.
 
Şaşılık gözlerimizin hareketini sağlayan merkezlerde meydana gelen bir bozukluk sonucu gelişir. Ancak bu bozukluğun tam olarak ne olduğu henüz bilinmemektedir. Şaşılık beyne bağlı hastalığı olan çocuklarda daha sıklıkla görülür. Bu hastalıklar, serebral palsi, Down sendromu, hidrosefali, prematürite gibi durumlardır. Ancak unutulmaması gereken bir nokta da, şaşılığı olan çocukların şaşılıkları dışında sağlıklı olduklarıdır. Bu nedenle şaşılığı olan ve eşlik eden nörolojik bulguları olmayan çocuklardan ek tetkiklerin istenmesi gerekli değildir. Gözlerin görmesini bozan katarakt, göz içi tümörler, göz yaralanmaları gibi durumlar da şaşılık yapabilir. Ancak bir çok çocukta bu hastalıklar yoktur, bir kısmında şaşılığı dair aile öyküsü olabilir.


Şaşılık doğuştan olduğu zaman bu küçük çapta beyin kanamalarından veya göz küresi içerisindeki kasların anormal ölçüde bağlı kalmasından ileri gelmektedir. Birinci veya ikinci yaştan sonra olagelirse o zaman bunun nedeni genellikle beyindeki “birleştirme merkezinde” ki bir zafiyettir. Zayıflayan veya felce uğrayan bir göz kasından da meydana gelebilir. İçe doğru şaşılık genellikle hipermetropla ilgilidir. Dışarıya doğru şaşılık ise genellikle miyoplukla ilgilidir.

Şaşılık bir aile hastalığı veya irsi olma eğiliminde midir?
Evet.
Göz çarpıklığı ne demektir?
Bu şaşılığın başka bir adıdır.
Dışarı dönük şaşılığı tedavi etmek, içe dönük şaşılığı tedavi etmekten daha mı zordur?
Evet.
Şaşılığı teşhis etmek hangi yaşta mümkün olur?
Bir çocuğun üçüncü yaşma kadar ve çok hallerde doğuşta bile şaşılığı teşhis etmek mümkün olur. Ancak, şaşılık hali üç yaşından sonra da başlayabilir.
Şaşılık hallerinin hangi oranı, yalnız tıbbi tedavi ile düzeltilebilinir?
Yaklaşık % 40 ile 50 arası.
Şaşılığın tıbbi tedavisi nasıl yapılır?
a.  Ortoptik olarak adlandırılan göz egzersizlerinin muntazam ve sürekli şekilde yapılması.
b.  Pleoptik olarak adlandırılan göz egzersizlerinin muntazam ve sürekli şekilde yapılması. Bu egzersiz “tembel” gözün canlanması için yaptırılmaktadır.
c.  Normal olan gözü bir bez veya bandajla kapalı tutarak şaşı gözle görmeyi tahrik ve teşvik etmek.
d.  Hipermetropluğu düzeltmek için gerekli gözlükleri kullanmak.
Şaşı olan gözlerin düzelmesi için ne kadar süre gözlük takılması gerekmektedir?
Eğer gözler bu şekilde düzelecekse, gözlüklerin altı ay kullanılması yeterli olacaktır.

Şaşı olan gözler bazı hallerde, bu durumu düzelten gözlüklerin kullanılması ile bile neden düzelmemektedir?

Çünkü bu hallerde şaşılık, miyop veya hipermetrop değil, başka bir durumdan ileri gelmektedir.Mesela, göz küresinin etrafındaki kasların hatalı şekilde bağlı olmalarından.

Şaşı olan bir çocuk en erken ne zaman düzeltici gözlükler kullanabilir?
İki yaşını doldurduğu zaman.
Çocuklarda genel anestezi. Erginler için lokal veya genel anestezi.
Bu ameliyattan sonra hastanede kalma süresi nedir?
Bir ile üç gün arası.
Ameliyat öncesi tedavi gerekli midir?
Hayır.
Ameliyattan sonra özel hemşirelerin bulundurulması gerekli midir?
Hayır.
Ameliyat sonrası, ameliyat edilen göz fazla sancı yapar mı?
Hayır.
Ameliyat sonrası ne gibi tedbirler alınmaktadır?
Ameliyattan sonra bazı hallerde göz damlalarının kullanılması gerekmektedir. Gözler tam olarak düzelmemişse hastanın bazı özel göz egzersizleri yapması gerekli olacaktır. Bu egzersizler “ortoptik” olarak adlandırılmıştır.
Bir şaşılık ameliyatından sonra yaranın iyileşmesi ne kadar sürer?
İki ile dört hafta arası.
Şaşılık ameliyatı geçiren hastalar, ameliyat sonrası çift görebilirler mi?
Evet. Fakat bu durum genellikle üç ila dört hafta kadar bir süre sonra kendiliğinden düzelecektir.
Şaşılık ameliyatından sonra ne gibi bir iz kalmaktadır?
İz görülmemektedir.
Şaşılık, ameliyat olduktan sonra tekerrür eder mi?
Ancak binde bir.
Ameliyat sonrası ne gibi tedbirlerin alınması gereklidir?
Bazı hastalar ameliyattan bir hafta sonrasına kadar okumamalı ve televizyon seyretmemelidirler. Ayrıca, enfeksiyona engel olmak için, gözlere hiçbir pisliğin girmemesi hususunda çok dikkatli olunmalıdır.
Bir hastanın ameliyattan sonra gözlükleri takmaya devam etmesi gerekli midir?
Eğer hasta ameliyat öncesi miyop veya hipermetrop idiyse, gözlük takmaya devam etmelidir. Şaşılık ameliyatları bu bozuklukları düzeltmez.
Şaşılık ameliyatı sonrası hasta tamamen iyileşince gözlerini dilediği kadar kullanabilir mi?
Evet.


Kaç çeşit Şaşılık vardır ?
Bir kaç çeşit sınıflama mevcut olmasına karşın, burada en sık rastlanılanlardan kısaca bahsedilecektir.
- Küçük Yaşta Kaymalar :
Nedenleri :
- Zor Doğum,
- Zor hamilelik dönemi veya Hamilelikte geçirilen ağır hastalıklar
- Annenin hamilelik sırasında bazı ilaçları kullanması
- Anne ve baba' nın Akraba olması (Kan Bağı çok uzaktan bile olsa !!)
- Küçük yaşta geçirilen ağır ve ateşli hastalıklar
- Küçük yaşta geçirilen havaleler
- Şiddetli Düşme
- Görme bozukluğu olanlar
- Ailede gözü kayan veya göz bozukluğu olanlar
Çeşitleri :
- Tek Gözde devamlı Kayma : En sık rastlanan türdür. Genelde içe kayma şeklindedir ve kaymaya sıklıkla Hipermetropi / Hipermetropik Astigmatizma eşlik eder. Bazen de dışa kayma şeklindedir ve buna genellikle Miyopi / Miyopik astigmatizma eşlik eder.
- İki Gözde Kayma: Bu çeşit kaymalarda anne-baba daha üzgündürler; halbuki iki gözün kayması daha kolay tedavi edilir.
- İki Gözde Arada Kayma - Tek Gözde Arada Kayma
Bu son iki tür genelde daha kolay tedavi edilirler.
Tedavi : Nedene yöneliktir; ama burada en sık rastladığımız Tek Gözde Devamlı Kayma' nın tedavisi üzerinde duracağız.
- En önemlisi çocuğun Göz Doktoruna erken götürülmesidir: çünkü 1 yaşında 2 ayda düzeltilebilecek kayma, 4 yaşında 2 senede, 7 yaşında 3 senede, 10 yaşında 4 senede belki düzelebilir !!!
- Önce varsa görme kusuru düzeltilmeli ve gerekli gözlükler verilmelidir.
- Sonra gerekirse kapama yapılmalıdır.
- Eğer kapama yapılamazsa, göz bebeğini büyütücü ilaçlarla kapama etkisi sağlanmalıdır.
- Gerekirse özel aletlerle pleoptik tedavi uygulanmalıdır.
- Yeterli olmayan durumlarda cerrahi müdahale yapılmalıdır:

İleri Yaşlarda Göz Kaymaları:
Genelde trafik kazası, darbe gibi travmalardan sonra veya Diabet, Beyin veya Göz tümörleri gibi nedenlerden oluşurlar:
Tedavileri nedene yöneliktir

Yalancı Şaşılık
Çocuğundaki kaymaları, 'Yalancı şaşılık' olarak kabul eden birçok aile doktora başvurmuyor. Ancak uzmanlar kayma sorunlarının doktor tarafından incelenmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Çünkü, kayan göz tembelleşiyor. Tedaviye geç kalındığında ise göz tembelliği düzelmiyor

Şaşılık, doğuştan ya da sonradan ortaya çıkabiliyor. Uzmanlar, aileleri 'Çocuğunuzun gözünde kayma varsa beklemeden göz hastalıkları uzmanına başvurun' diye uyarıyor. Çünkü kayan göz tembelleşiyor. Göz tembelliği tedavisi ise 6-7 yaşına kadar yapılabiliyor. Geç kalındığında kayma düzeltiliyor ancak göz tembelliği düzelmiyor. Dünya Göz Hastanesi'nden Doç. Dr. Kemal Dikici, şaşılık hakkında şöyle bilgi veriyor: 'Çocukluk döneminde görülen göz kaymaları, doğumdan itibaren ortaya çıkan kaymalar ve ileriki yaşlarda ortaya çıkan kaymalar olarak iki ana grup altında ele alınıyor. Özelikle doğumdan sonraki ilk birkaç ay içinde ortaya çıkan kaymalar genellikle her iki gözde içe kayma şeklinde ortaya çıkan ve ailenin de fark ettiği belirgin kaymalardır. Bu tür kaymanın bebeklerde burun kökü geniş olduğu için görülen 'Yalancı şaşılık' diye tarif ettiğimiz tablodan ayırt edilmesi büyük önem taşıyor. '

Şaşılığı İhmal etmeyin

Özellikle çocuk hekimlerinin şaşılık konusunda titiz davranması gerektiğini kaydeden Dikici, ''Bebek büyüsün kendiliğinden düzelir' diye yapılan ertelemeler ileride belki de düzeltilmesi mümkün olmayacak göz tembelliği gibi ciddi sorunların ortaya çıkmasına neden olabilir' diyor. Gözde bir kırma kusuru varsa okul çağına gelmeden mücadele edilmesi gerektiğini vurgulayan Kemal Dikici, şöyle konuşuyor: 'Kaymanın düzeltimesi için aileye çok fazla görev düşüyor. Gözlük düzgün olarak taktırılmalı. Klasik yöntem olarak sağlam gözün kapatılması az gören gözün çalıştırılmasıyla uygulanan tedavi var. Gözün kapatılma süresini göz tembeliğinin derinliği belirliyor.'

Doç. Dr. Kemal Dikici, göz kusuru tespit edilen bebeklere üç-dört aydan itibaren takabileceği gözlükler verdiklerini belirterek gözlük seçimi hakkında şöyle konuşuyor: 'Bu gözlüklerin seçiminde uygun çerçeve ya da camların seçimi oldukça önemli. Bunlardan herhangi birisindeki rahatsızlık özellikle çerçevenin uygun olmaması, bebeğin camların ortasından bakmaması bebeğin huysuzlanmasına ve sonuç olarak ailenin bu gözlüğü taktırmadaki başarısızlığı ile sonlanacaktır.' Bazı hastalarda sadece gözlük vermekle tedavinin bitmediğine dikkat çeken Dikici, ameliyat hakkında bilgi veriyor: 'Belirli periyodlarda takip edilen bebekteki kayma miktarı verilen camlarla tam olarak bazen düzelmemektedir. Böyle bir durumda bebeğin büyümesini beklemeden en kısa süre içinde göz eksenlerini paralel duruma getirmek için ameliyat planlanmalı. Genelde bir yaşından önce ameliyat yapıyoruz. Tabii ki herhangi bir kırma kusuru tespit etmediğimiz durumlarda ise özellikle ameliyatı planlamadan önce bu kaymayı izah edecek herhangi başka bir sebep olup olmadığı oldukça önemli. Burada göz muayenesi çok dikkatle yapılmalı.'

Ani kaymalara dikkat!

Ailenin birden fark ettiği aniden ortaya çıkan şaşılığın tümörü işaret edebileciğini belirten Kemal Dikici, 'Böyle bir tablonun altında basit bir kayma olgusu olabileceği gibi çocukluk çağının kafa içi tümörlerini nadir de olsa gözardı etmemeliyiz.

Böyle bir şüpheyi ortadan kaldırmak için özellikle çocukta göz dibi muayenesi dikkatli bir şekilde yapılmalı. Görme sinirinin rengi, şekli ve yapısında herhangi bir anormal görüntü varsa bu tabloyu izah etmek için gerek nörolojik muayenenin yanı sıra radyolojik tetkiklerden özellikle MR (manyetik resonans) ve bilgisayarlı beyin tomografisi (BBT) istenmeli.'

Aşağıdki Şikayetler Dikker Edin!
Aşağıdaki şikayetlerin görüldüğü çocuk ve bebeklerin göz hastalıkları uzmanı tarafından muayene edilmesi gerekir

• Baş ve göz ağrısı
• Bulantı ve baş dönmeleri
• Çift görme şikayeti varsa
• Bir şeye bakmak istediğinde başını çeviriyor ve eğik tutuyorsa
• Başı sık olarak bir yana doğru eğik duruyorsa veya bir omuz yukarı kalkık duruyorsa
• Yürürken çok sık takılıp düşüyorsa
• Gözün birini sık sık kapatıyorsa
• Çok sık göz kırpması varsa
• Adım adım tedavİ
• Bebekte yapılacak damlalı göz muayenesi her hangi bir kırma kusurunun olup olmadığı yönünde önemli bir bilgi veriyor.
• Kırma kusurunun olup olmaması gözde tedavi yaklaşımını değiştiriyor
• Özel testlerle kayma nedeni belirleniyor
• Nedene bağlı tedavi yapılıyor
• Tümör ise tümörün tedavisi sağlanıyor
• Gözlükle düzeleceğine inanılıyorsa hemen gözlük veriliyor
• Göz kusuruna bağlı olanlar gözlüğü takınca şaşılık düzeliyor. Bir de göz kusuru yok ama kaymanın görüldüğü durum var. Kesin tedavisi ameliyat.

Tümör tespit edildiğinde.

Doç. Dr. Kemal Dikici, tümör tespit edildiğinde tedavide izlenen yolu anlattı: 'Bu durumda beyin cerrahisinin devreye girmesi kaçınılmazdır. Şaşılık ameliyatından önce hayati tehdit eden diğer tablonun düzeltilmesi gereklidir.

Ailenin tabii ki her kayması olan bebek veya çocukta aklına hemen tümörü getirmesi doğru değildir. Ama en azından ailenin ilgili olması zamanında tespit edilen tabloların daha kolay ve erken zamanda tedavi edilmesini kolaylaştırır.'

Göz Kayma nedenleri

• Miyop
• Yüksek derecede hipermetrop
• Doğuma ait felç
• Tümör
• Kaza
• Doğuştan katarakt

Hastane Bölümler > Göz Hastalıkları > Şaşılık Hastalığı